Jeffrey Meulman

Kijkt u eens naar bovenstaand plaatje. Heeft u het gevoel dat het kunstaanbod bij deze vier machthebbers in goede handen is? Waarom wel? Waarom niet?

Er is vanzelfsprekend geen enkele reden om te twijfelen. Dit zijn allemaal weldenkende mensen.

Zij weten dat een stad zonder theaters, muziekzalen, bioscopen, musea of kunstopleidingen geen leefbare stad is. Dat de culturele industrie goed is voor heel veel werkgelegenheid. Dat kunst een financiële multiplier is van jewelste. Dat een innovatie-land creatieve, geïnspireerde denkers nodig heeft met een ruime blik op de wereld.

Misschien zien ze de intrinsieke waarde van kunst en vinden ze al die economische feiten en argumenten zelfs wel overbodig.

Mogelijk zien ze kunst en cultuur niet als industrie maar als een levensbehoefte van algemeen nut. We worden er immers gelukkiger, dus gezonder, creatiever, opener en toleranter van. Wetenschappers zeggen al heel lang dat muziek bijdraagt aan onze cognitieve ontwikkeling. Dat muzikale vaardigheden en toneelspelen goed zijn voor ons werk- en langetermijngeheugen. Dat toneellessen helpen bij het ontwikkelen van zelfbeheersing, samenwerking en sociale vaardigheden. Dat theater moeilijke thema’s bespreekbaar maakt.

Onderzoek laat zien dat een collectief bezoek aan bioscoop of theater zorgt voor geluksgevoel en verminderde gevoeligheid voor depressie en angsten. Dat het kopen van een ‘ervaring’ als theater- of concertbezoek bovendien een groter en duurzamer geluksgevoel oplevert dan een materiele aanschaf.

Dat rustige muziek dezelfde ontspannende werking heeft als een massage. Dat zingen zorgt voor een afname van stress en een toename van positieve gevoelens. Dat scholen met veel kunstaanbod minder schoolverlaters en verzuim kennen. Dat kunst kijken kinderen intellectueel zelfstandiger maakt en het brein minder gericht op ‘stampwerk’. Dat kunst bijdraagt aan de ontplooiing van onze persoonlijkheid.

Het is allemaal onderzocht en bewezen en bovendien zo logisch als wat.

Dus waarom zouden we ons als kunst- en cultuursector blijven verdedigen?

Eigen kracht

Laten we daar dus maar mee stoppen. Vooral omdat het geen enkele zin heeft. Sinds de oude Grieken en Romeinen is het belang van kunst vele duizenden malen bewezen. We kunnen boeken over het belang van kunst blijven schrijven, met steeds weer nieuwe argumenten, maar uiteindelijk worden deze vooral gelezen door mensen die we toch al niet meer hoefden te overtuigen.

De rede doet namelijk helemaal niet ter zake. Je kunt honderden argumenten als hierboven aandragen die allemaal even steekhoudend zijn, als een machthebber ze niet wil horen of om duistere redenen belang hecht aan het verkondigen van een alternatieve waarheid, dan doen de feiten er niet toe.

Waar de een iets vindt, vindt de ander het tegenovergestelde. Het is bijna een wetmatigheid en in die zin geruststellend voorspelbaar. Waar voor de een het aanstaande kabinet een gruwel is, is voor de ander het uitbannen van ‘die linkse zooi’ een zegen. Het gaat er uiteindelijk om wie het voor het zeggen heeft.

Nu we weggedreven zijn uit het midden en tegenstellingen en de ‘cultuurstrijd’ bewust worden aangewakkerd, is het van het belang om zelf leiderschap te tonen en ons af te vragen waar wij staan, los van wie ons land regeert. Om kunst betekenis te geven in het dagelijks leven. Om zelf het alternatief te zijn en uit te gaan van eigen kracht. Om te zorgen voor vernieuwing, stabiliteit, samenwerking, eenheid, harmonie, maatschappelijk draagvlak en ‘cultureel burgerschap’. Om ons af te vragen wat onze rol als culturele sector is in de samenleving, die ons misschien niet meteen omarmt, maar wij de samenleving wel. Doen we dat en laten we dat voldoende zien?

In een vrij land zijn we allemaal machthebbers. Of we nou zorgen voor onze kanarie, onze familie of ons land. Dat komt met grote verantwoordelijkheden die vragen om een zuiver moreel kompas. Blijmoedigheid is daarbij een goede steunpilaar. Of zoals Gerben Hellinga schrijft in De I Tjing van Nu: ‘Ontspanning door plezier, het elkaar bevloeien met vrolijkheid en vriendelijkheid, plezierig en blijmoedig kunnen zijn, meer hebben de meeste mensen niet nodig’.

‘Anderen veranderen is de hel, jezelf veranderen de hemel’, zei een wijs mens onlangs. Het is waarschijnlijk een goed bruikbaar advies voor de komende jaren.

Tenzij het allemaal reuze meevalt natuurlijk. Maar zelfs dan lijkt een tactiek van ‘show, don’t tell’ op de meest blijmoedige manier denkbaar de slimste en in ieder geval de meest energie gevende optie.