Een van de meest somber makende ochtenden in de Amsterdamse binnenstad vind ik de vroege morgen na Koningsdag. De hoeveelheid troep langs en in de grachten is ieder jaar weer van een verbijsterende omvang. Vertwijfeld vraag ik me wurmend langs de puinhopen af of het ooit nog goed komt met de mensheid. Enige troost biedt de gedachte dat Koningsdag feitelijk de grootste nationale openluchtmarkt voor hergebruik is en in die zin enigszins positief bijdraagt aan het milieu. Maar toch.

Laat ik vooral de hand in eigen boezem steken. Bij de recentelijke verhuizing van ons kantoorpand hebben we containers vol festivalzooi door de WOBA laten weghalen. Zooi die we in eerste instantie eigenlijk al niet aan hadden moeten schaffen trouwens. Ik kreeg er buikpijn van. Bij nader inzien had ik de spullen die we in 15 jaar tijd bijeen hadden gehamsterd liever geleend. Van een gezelschap bijvoorbeeld waarvan ik weet dat daar bij gebrek aan opslagruimte hele decors worden weg gesodemieterd. De Warme Winkel maakte daar een paar jaren terug nog een artistiek statement van door het decor bij de laatste voorstelling live te laten slopen. Ook dat deed me pijn aan de ogen. Om over mijn oren vanwege de kettingzagen nog maar te zwijgen.

Anders doen

We hebben bij het Nederlands Theater Festival ooit een oprechte poging gedaan om het anders te doen. Zo hebben we oude decorstukken en rekwisieten bij bevriende gezelschappen verzameld en tijdens het festival verkocht ten behoeve van een goed doel. Het was veel werk en leverde niets op. Het busje dat door Nederland reed om de spullen bij de gezelschappen op te halen droeg juist bij aan de vervuiling, in weerwil van onze goede bedoelingen.

Toch is het jammer dat er nog geen Culturele Marktplaats voor hergebruik bestaat. Reduceren, hergebruiken en recyclen zijn immers key bij het realiseren van een duurzame toekomst.

Je zou wensen dat uitgerekend de vooruitstrevende en sociaal betrokken culturele sector bewust kiest voor een werkwijze die onze planeet zo min mogelijk belast en daarin een aanstekelijke voorbeeldfunctie vervult. In het culturele veld zijn inderdaad al tal van bemoedigende initiatieven gaande om theaters en festivals groener te maken. En als men er al niet mee bezig is, is er in ieder geval sprake van een algehele bereidheid om groener te werken. Er is een duidelijke sense of urgency. Toch verdwijnen goede voornemens in waan van de dag regelmatig weer naar de achtergrond. Zo heb ik verschillende ‘Task Forces Duurzaamheid’ vroegtijdig zien stranden. Hoe dat komt?

Micro-organisaties

Volgens kenners komt dat door het ontbreken van structureel beleid, heldere doelen en een gebrek aan kennis, tijd, geld, begeleiding en hulp. Zeker voor micro-organisaties waar er talloze van zijn in het kunstenveld is duurzaamheid regelmatig de zoveelste verplichting die bovenop al die andere verplichtingen komt, hoe intrinsiek gemotiveerd en bewust men ook is. Een super gedreven staflid aangesteld als Coordinator Duurzaamheid maakt al een wereld van verschil, maar als de verantwoordelijkheid niet door iedereen gevoeld wordt loopt de energie al snel weg.

Waar culturele organisaties naar mijn observatie behoefte aan hebben is allereerst menskracht, uren en eenvoudige, betaalbare oplossingen, liefst panklaar aangeleverd door bedrijven die daar goed in zijn. Vergroenen kunnen culturele organisaties niet alleen. Daarvoor is nauwe samenwerking met overheden en toeleveranciers essentieel. Culturele organisaties als festivals hebben op korte termijn meer aan directe ondersteuning, simpele checklisten en bruikbare toepassingen dan aan uitgebreide, strenge controles om een certificaat of prijs te verdienen. Dat is vooral een mooie stip op de horizon.

Creativiteit

Iemand reikte ons op het Congres Podiumkunsten een interessante sleutel aan door te stellen dat je culturele organisaties het beste prikkelt met… creativiteit. Je team creatieve ideeën laten bedenken voor de duurzame omgang met energie, afval, Pet, PLA, of hardcups, eten en drinken, fair trade, water, mobiliteit, bodem, flora en fauna zou kunnen werken als een motiverende trigger. Geen regels maar speelsheid is het devies.

Intussen is het nieuwe onderkomen van het Nederlands Theater Festival en de Amsterdam Fringe een mooi voorbeeld van hergebruik geworden. Er is een oogstrelend kantoor gerealiseerd aan de Rombout Hogerbeetsstraat met alleen maar oude spullen en materialen. Ontwerper Trudy Hekman is daar verantwoordelijk voor. Zo zegeviert creativiteit over consumptie. Kom vooral eens kijken bij een kop koffie. 100% Fairtrade, Rainforest Alliance UTZ, Biologisch en EKO uiteraard.

Next: Sleutel 4 – Verbinden.